Buraki to warzywa o niezwykłych właściwościach, znane i cenione od tysięcy lat. Dzięki bogactwu składników odżywczych i leczniczych substancji, takich jak antocyjany, flawonoidy, betaina, cholina czy kwas foliowy, są one prawdziwą skarbnicą zdrowia. Warto włączyć buraki do regularnej diety, by w pełni korzystać z ich wyjątkowych właściwości.

Wprowadzenie do właściwości buraka

Krótka historia buraków

Historia uprawy buraków sięga starożytności. Warzywa te pochodzą z Babilonii, a w Polsce pojawiły się około XIV wieku. Od wieków doceniano ich walory smakowe i odżywcze. Już w czasach antycznych medycy zalecali buraki jako środek leczniczy i wzmacniający. Dziś wiemy, że za te właściwości odpowiadają cenne składniki zawarte w burakach.

Dlaczego warto jeść buraki?

Buraki to prawdziwa kopalnia witamin, minerałów, błonnika pokarmowego i przeciwutleniaczy. Warto je jeść przede wszystkim ze względu na:

• Wysoką zawartość witamin i minerałów (witaminy C, A, E, witaminy z grupy B, magnez, potas, żelazo, fosfor, miedź, cynk)
• Obecność fitosteroli roślinnych, antyoksydantów (antocyjany, flawonoidy), betainy i choliny
• Właściwości przeciwutleniające i ochronne przed wolnymi rodnikami
• Korzystny wpływ na układ krwionośny, mięśniowy, pamięć i funkcjonowanie mózgu
• Wspomaganie przemiany materii

Regularne spożywanie buraków przynosi wiele korzyści dla zdrowia, takich jak zwiększenie odporności, poprawa pracy przewodu pokarmowego i wątroby, detoksykacja organizmu czy regulacja ciśnienia krwi.

Składniki odżywcze buraków

Buraki to niskokaloryczne warzywa o wysokiej wartości odżywczej. 100g surowego buraka dostarcza zaledwie 43 kcal. Jednocześnie są one bogate w witaminy, minerały, błonnik i przeciwutleniacze.

Witaminy i minerały w burakach

Wśród cennych składników odżywczych w burakach znajdują się:

Dzięki temu buraki:

• Wpływają korzystnie na wzrok (witamina A)
• Wspomagają odporność (witamina C)
• Poprawiają metabolizm (witaminy z grupy B, kwas foliowy)
• Mają właściwości krwiotwórcze (żelazo, kwas foliowy, kobalt)
• Obniżają ciśnienie krwi (potas)

Błonnik i przeciwutleniacze

Buraki są także bogatym źródłem błonnika pokarmowego oraz przeciwutleniaczy, takich jak antocyjany, flawonoidy, betaina i cholina. Substancje te chronią komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, opóźniają procesy starzenia, hamują rozwój nowotworów oraz wspomagają procesy detoksykacji organizmu.

Barwniki roślinne (antocyjany) nadają burakom intensywny czerwony kolor. Dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym wspomagają one metabolizm i usuwanie toksyn z organizmu.

Właściwości lecznicze buraków

Wpływ buraków na układ krwionośny

Buraki szczególnie polecane są osobom borykającym się z problemami układu krwionośnego, takimi jak nadciśnienie tętnicze czy anemia. Azotany zawarte w burakach rozszerzają naczynia krwionośne, poprawiając przepływ krwi i obniżając ciśnienie. Z kolei żelazo i kwas foliowy mają działanie krwiotwórcze, zapobiegając anemii.

Badania potwierdziły, że regularne picie soku z buraków skutecznie obniża ciśnienie tętnicze i poprawia krążenie krwi. Picie buraczanego soku polecane jest także w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.

Buraki a cukrzyca

Osoby chorujące na cukrzycę i z insulinoopornością powinny jednak uważać na buraki ze względu na ich indeks glikemiczny (IG). O ile surowe buraki mają niski IG (35), o tyle gotowane charakteryzują się już średnim IG (64). Zaleca się więc umiarkowane spożycie gotowanych buraków przez diabetyków.

Buraki w profilaktyce nowotworowej

Buraki zawierają silne przeciwutleniacze roślinne – antocyjany i flawonoidy. Związki te hamują rozwój i namnażanie komórek nowotworowych, zmniejszając ryzyko chorób nowotworowych, szczególnie jelita grubego, prostaty i piersi. Antyoksydanty z buraków neutralizują wolne rodniki i chronią DNA komórek przed uszkodzeniami prowadzącymi do nowotworzenia.

Jak spożywać buraki?

Buraki można spożywać na wiele sposobów – surowe, gotowane, pieczone czy w postaci soku. Aby jednak w pełni skorzystać z ich prozdrowotnych właściwości, warto postawić na surowe buraki lub świeżo wyciśnięty sok.

Najlepsze formy spożycia buraków

Buraki najlepiej jeść na surowo – w postaci sałatek, surówek, koktajli czy świeżych soków. Surowy burak i sok z buraka zachowują najwięcej cennych składników odżywczych. Sok z buraków jest prawdziwym eliksirem zdrowia, polecany jest szczególnie sportowcom. Badania opublikowane w „Journal of Applied Physiology” oraz „Hypertension” potwierdziły, że sok buraczany poprawia wydolność organizmu i obniża ciśnienie tętnicze.

Przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne

Buraki są bezpieczne i rzadko wywołują skutki uboczne. Należy jednak zachować umiar, gdyż nadmiar buraków w diecie może negatywnie wpłynąć na parametry krwi. U niektórych osób spożycie buraków może prowadzić do czerwonego zabarwienia moczu. To nieszkodliwy efekt, wynikający z obecności barwników (betalain).

Buraków powinny natomiast unikać osoby z kamieniami nerkowymi oraz insulinoopornością. Ze względu na zawartość szczawianów buraki mogą nasilać tworzenie się kamieni nerkowych.