Dieta ubogoresztkowa, znana również jako dieta niskobłonnikowa, to nie tylko sposób na odciążenie przewodu pokarmowego, ale także skuteczna metoda leczenia wielu dolegliwości jelitowych. Ograniczając spożycie błonnika, dieta ta pomaga zmniejszyć podrażnienia błony śluzowej jelit, co jest szczególnie ważne dla osób zmagających się z chorobami zapalnymi jelit, takimi jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Wbrew pozorom, dieta ubogoresztkowa nie musi być monotonna – odpowiednio skomponowane posiłki mogą być smaczne i zróżnicowane, a jednocześnie łagodne dla układu trawiennego.
Co to jest dieta ubogoresztkowa?
Dieta ubogoresztkowa to specjalny sposób odżywiania, który ma na celu ograniczenie spożycia błonnika pokarmowego. Błonnik, inaczej zwany włóknem pokarmowym, to niestrawialne części roślin, które pobudzają pracę jelit. Zbyt duża ilość błonnika może jednak powodować dolegliwości u osób z chorobami układu pokarmowego. Dlatego dieta ubogoresztkowa jest zalecana przez lekarzy i dietetyków w leczeniu schorzeń jelitowych.
Definicja i cel diety ubogoresztkowej
Głównym założeniem diety ubogoresztkowej jest ograniczenie spożycia błonnika do 10-20 gramów dziennie. Dla porównania, zalecana dzienna norma dla zdrowej osoby to ok. 25-40 gramów błonnika. Celem wprowadzenia diety ubogiej w błonnik jest odciążenie i „wyciszenie” podrażnionych jelit. Taka dieta ułatwia wchłanianie składników odżywczych i pomaga złagodzić objawy chorób jelitowych, takie jak biegunki czy bóle brzucha.
Kiedy stosować dietę ubogoresztkową?
Dieta ubogoresztkowa jest często wprowadzana jako element leczenia nieswoistych zapalnych chorób jelit (NZJ), do których należą:
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Mikroskopowe zapalenie jelita grubego
Czasowe ograniczenie błonnika zaleca się również po niektórych zabiegach chirurgicznych na jelitach, w ostrych stanach zapalnych oraz w przypadku biegunek różnego pochodzenia. Dieta bez błonnika pozwala wtedy odciążyć układ trawienny i przyspieszyć jego regenerację.
Zasady diety ubogoresztkowej
Dieta ubogoresztkowa opiera się na określonych zasadach doboru produktów oraz technik przygotowania posiłków. Celem jest skomponowanie jadłospisu złożonego z potraw lekkostrawnych, niedrażniących i niepozostawiających dużej ilości niestrawionych resztek. Oto najważniejsze wytyczne diety ubogiej w błonnik:
Zalecane produkty
W diecie ubogoresztkowej powinny znaleźć się:
Produkty zbożowe: jasne i drobno mielone, np. biały ryż, mąka pszenna, drobne kasze, białe pieczywo
Mięso i ryby: chude, pozbawione skóry i ości, np. cielęcina, indyk, dorsz, sandacz
Warzywa i owoce: o niskiej zawartości błonnika, dokładnie obrane, np. marchew, pietruszka, pomidor bez skórki, dojrzałe banany
Tłuszcze: masło, delikatne oleje roślinne, śmietana
Napoje: woda niegazowana, przegotowana lub filtrowana, słabe herbaty ziołowe
Produkty do unikania
W diecie bez błonnika należy ograniczyć lub wykluczyć:
Ciemne pieczywo, grube kasze, brązowy ryż, otręby, płatki zbożowe
Strączkowe (fasola, groch, soczewica, soja)
Tłuste mięsa, wędliny, ryby
Surowe i nieobrane warzywa i owoce, zwłaszcza kapustne, cebulowe, strączkowe, owoce pestkowe i jagodowe
Ostre przyprawy, koncentraty, fast-foody
Alkohol, napoje gazowane, mocną kawę i herbatę
Sposoby przygotowania posiłków
Ważnym elementem diety ubogoresztkowej jest odpowiednia obróbka termiczna produktów. Zaleca się:
Gotowanie w wodzie lub na parze
Pieczenie w folii lub pergaminie
Duszenie bez obsmażania na tłuszczu
Rozdrabnianie, przecieranie, miksowanie
Należy unikać smażenia, grillowania i długiego pieczenia, gdyż taka obróbka zwiększa ilość substancji drażniących jelita. Warto spożywać posiłki w mniejszych porcjach, ale częściej – 4-5 razy dziennie.
Przepisy na diecie ubogoresztkowej
Choć dieta ubogoresztkowa narzuca pewne ograniczenia, to wcale nie musi być mdła i monotonna. Oto kilka propozycji smacznych i prostych dań z małą ilością błonnika.
Śniadania
Kleik ryżowy na mleku, po przestudzeniu z dodatkiem tartego jabłka
Jajecznica na maśle na miękko, z grzankami z białego pieczywa
Budyń waniliowy z mąki pszennej z musem z banana
Obiady
Zupa | Drugie danie |
|---|---|
Krem z marchwi | Pulpeciki cielęce w sosie koperkowym, ryż biały |
Rosół z makaronem nitki | Filet z dorsza gotowany na parze, tłuczone ziemniaki |
Krupnik z drobnej kaszy jęczmiennej | Kotleciki drobiowe, kopytka |
Kolacje
Twarożek ze śmietaną i drobno posiekanym szczypiorkiem, bułka
Omlet biszkoptowy z musem jabłkowym
Szynka drobiowa, bułka grahamka, masło
Efekty diety ubogoresztkowej
Dobrze zbilansowana dieta ubogoresztkowa przynosi wiele korzyści dla osób z chorobami jelit, ale wiąże się również z pewnymi skutkami ubocznymi. Oto najważniejsze efekty stosowania diety z ograniczeniem błonnika:
Korzyści zdrowotne
Łagodzenie objawów chorób zapalnych jelit – bólu, biegunek, wzdęć
Ułatwienie wchłaniania składników odżywczych z posiłków
Odciążenie i „wyciszenie” podrażnionego jelita
Zmniejszenie częstości i nasilenia nawrotów choroby
Poprawa stanu odżywienia i samopoczucia
Możliwe skutki uboczne
Dieta ubogoresztkowa, stosowana nieprawidłowo lub zbyt długo, może prowadzić do:
Niedoborów niektórych witamin i minerałów
Zaparć i spowolnienia perystaltyki jelit
Niekorzystnych zmian w mikroflorze jelitowej
Zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia i nowotworów jelita grubego
Dlatego ważne jest, aby dietę bez błonnika stosować pod kontrolą lekarza i dietetyka, a po ustąpieniu ostrych objawów choroby stopniowo rozszerzać jadłospis o produkty bogatsze w błonnik. Prawidłowo zaplanowana i prowadzona dieta to podstawa leczenia chorób jelit.
