Refluks żołądkowo-przełykowy to coraz powszechniejszy problem w dzisiejszych czasach. Nieprzyjemne objawy takie jak zgaga, kwaśne odbijanie i ból w klatce piersiowej znacząco obniżają komfort życia. Jednym z kluczowych elementów walki z refluksem jest odpowiednia dieta. Dowiedz się, jakie produkty powinny znaleźć się w menu osoby zmagającej się z tą chorobą, a których lepiej unikać.

Czym jest refluks żołądkowo-przełykowy?

Definicja i objawy refluksu

Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD – ang. gastroesophageal reflux disease) to stan, w którym dochodzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku. Towarzyszy temu szereg nieprzyjemnych objawów, takich jak:

• Zgaga i pieczenie w przełyku
• Kwaśne odbijanie
• Ból w klatce piersiowej
• Problemy z przełykaniem
• Kaszel, chrypka, ból gardła

Jeśli objawy te występują częściej niż dwa razy w tygodniu i utrzymują się dłużej niż 2-3 tygodnie, można podejrzewać u siebie chorobę refluksową przełyku.

Przyczyny refluksu

Za powstanie refluksu odpowiada szereg czynników. Duże znaczenie ma nieprawidłowy styl życia – nadwaga, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, jedzenie obfitych i tłustych posiłków, leżenie po jedzeniu. Refluks może być także wynikiem obniżonego napięcia dolnego zwieracza przełyku, przepukliny rozworu przełykowego, zaburzeń motoryki żołądka czy choroby wrzodowej.

Długotrwały refluks może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak przewlekłe zapalenie przełyku, zwężenie przełyku czy powstanie przełyku Barretta, zwiększającego ryzyko nowotworu. Dlatego tak ważne jest podjęcie działań mających na celu złagodzenie objawów i zapobieganie nawrotom choroby.

Znaczenie diety w leczeniu refluksu

Jak dieta wpływa na refluks?

Dieta odgrywa kluczową rolę w profilaktyce i leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego. Spożywane pokarmy mają duży wpływ na wydzielanie kwasu solnego i pracę dolnego zwieracza przełyku. Niektóre produkty i napoje nasilają objawy choroby, podczas gdy inne pomagają je łagodzić.

Zmiana nawyków żywieniowych jest niezbędna, aby skutecznie walczyć z refluksem. Dieta refluksowa powinna być lekkostrawna, ubogoenergetyczna, o zmniejszonej ilości tłuszczów, z ograniczeniem produktów kwaśnych, ostrych i wzdymających. Posiłki powinny być spożywane regularnie, w mniejszych porcjach.

Zalecenia dietetyczne przy refluksie

Podstawowe zalecenia dietetyczne dla osób cierpiących na refluks to:

• Ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych
• Unikanie produktów kwaśnych (cytrusy, pomidory) oraz ostrych przypraw
• Rezygnacja z alkoholu, kawy, mocnej herbaty, napojów gazowanych
• Ograniczenie spożycia czekolady, miętowej gumy do żucia
• Unikanie potraw wzdymających (kapusta, cebula, groch, fasola)
• Ograniczenie produktów bogatych w błonnik nierozpuszczalny
• Zastąpienie smażenia pieczeniem, gotowaniem i duszeniem
• Spożywanie 4-5 mniejszych posiłków dziennie, nie później niż 3h przed snem

Produkty dozwolone i zakazane w diecie przy refluksie

Produkty dozwolone

Grupa produktów	Przykłady
Mięso, ryby, jaja	Chude: cielęcina, indyk, kurczak, królik, dorsz, pstrąg; jaja gotowane, jajecznica
Produkty zbożowe	Pieczywo pszenne czerstwe, ryż, makaron, płatki owsiane, kukurydziane
Mleko i przetwory	Mleko 0-2% tłuszczu, jogurty naturalne, kefir, chudy twaróg, serek wiejski
Warzywa	Ziemniaki, marchew, pietruszka, seler, szpinak, dynia, buraki
Owoce	Jabłka, gruszki, morele, brzoskwinie, banany
Tłuszcze	Oleje roślinne (oliwa, rzepakowy, słonecznikowy), masło w małych ilościach
Przyprawy	Łagodne: sól, sok z cytryny, zioła

Produkty zakazane

Grupa produktów	Przykłady
Mięso, ryby, jaja	Tłuste: wieprzowina, baranina, gęś, kaczka, węgorz, łosoś; jaja smażone
Produkty zbożowe	Świeże pieczywo, grube kasze, tłuste ciasta, fast foody
Mleko i przetwory	Mleko pełne, śmietana, sery żółte, pleśniowe, topione
Warzywa	Kapusta, cebula, czosnek, papryka, ogórek, pomidory, suche nasiona roślin strączkowych
Owoce	Cytrusy, kiwi, śliwki, czereśnie, wiśnie, owoce suszone
Tłuszcze	Smalec, słonina, boczek, tłuste wędliny, frytki, chipsy, fast foody
Przyprawy	Ostre: papryka, chili, curry, musztarda, ocet

Przykładowy jadłospis przy refluksie

Śniadanie

Bezpieczne propozycje śniadań w diecie refluksowej:

• Płatki owsiane na mleku 0-2% tłuszczu z dojrzałym bananem
• Omlet z warzywami (szpinak, cukinia) i chudą wędliną
• Chudy twaróg z miodem i prażonymi płatkami migdałów
• Grzanki z pieczywa razowego z pastą jajeczną i szczypiorkiem

Obiad

Przykładowe, lekkostrawne obiady:

• Zupa krem z marchwi z grzankami
• Pierś z kurczaka gotowana z warzywami i ryżem
• Pulpety drobiowe w sosie koperkowym z kaszą jaglaną i gotowaną marchewką
• Dorsz pieczony z ziemniakami i mizerią

Kolacja

Kolacja powinna być lekkim, niewielkim posiłkiem, spożywanym nie później niż 3 godziny przed snem. Dobre opcje to:

• Sałatka z rukoli, mozzarelli i melona
• Chudy twaróg ze świeżymi ziołami i pieczywem razowym
• Budyń jaglany z musem jabłkowym
• Koktajl bananowo-szpinakowy na mleku roślinnym

Dodatkowe wskazówki i zalecenia

Oprócz zmiany diety, w walce z refluksem pomaga także modyfikacja stylu życia. Ważne jest:

• Redukcja nadmiernej masy ciała
• Zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spożycia alkoholu
• Unikanie leżenia i schylania się po posiłkach
• Uniesienie wezgłowia łóżka o 15-20 cm
• Noszenie luźnej odzieży, unikanie ubrań uciskających w pasie
• Regularne ćwiczenia fizyczne (ale nie tuż po jedzeniu)

Znaczenie regularnych posiłków

W terapii refluksu kluczowe jest spożywanie regularnych, mniejszych objętościowo posiłków. Dzięki temu żołądek nie jest nadmiernie rozciągany, a jego opróżnianie przebiega sprawniej. Zaleca się jeść 4-5 posiłków w ciągu dnia, ostatni nie później niż 3 godziny przed położeniem się spać.

Dodatkowo warto zadbać o spożywanie posiłków w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu, dokładnie przeżuwając każdy kęs. Może to pomóc w zmniejszeniu ilości powietrza połykanego wraz z pokarmem, a w konsekwencji – ograniczyć wzdęcia i odbijanie.

Stosowanie się do powyższych zaleceń dietetycznych i wprowadzenie zmian w stylu życia to skuteczny sposób na złagodzenie uciążliwych objawów refluksu i poprawę jakości życia. W razie utrzymywania się dolegliwości pomimo modyfikacji diety warto skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie leczenie farmakologiczne.